"Chiny budują trójkąt władzy, aby zmienić świat Niedawny szczyt pomiędzy Pekinem, ASEAN i Radą Współpracy Zatoki Perskiej pokazuje potencjalną przyszłość Azji"

Autor: Ladislav Zemánek, pracownik naukowy nierezydent w China-CEE Institute i ekspert Klubu Dyskusyjnego Valdai

Zdjęcie grupowe podczas 2. szczytu ASEAN GCC w Kuala Lumpur w Malezji 27 maja 2025 r. © AP Photo / Vincent Thian

Ostatni tydzień maja był świadkiem znaczącego wydarzenia politycznego, które może zmienić geopolityczny krajobraz Azji. Kuala Lumpur, stolica Malezji, było gospodarzem inauguracyjnego szczytu z udziałem Chin, Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN) i Rady Współpracy Zatoki Perskiej (GCC). Podczas gdy oznaki pogłębiającego się zaangażowania tych trzech podmiotów pojawiały się w poprzednich latach, ustanowienie formalnego trójstronnego mechanizmu współpracy jest niedawnym wydarzeniem.

Wydarzenie to nie miało miejsca w geopolitycznej próżni.

Region jest coraz bardziej narażony na zaostrzającą się rywalizację między Chinami, USA i innymi mocarstwami światowymi.

W kwietniu chiński prezydent Xi Jinping wyruszył w podróż po Azji Południowo-Wschodniej – odwiedzając Kambodżę, Malezję i Wietnam – aby skonsolidować wpływy Pekinu.

Prawie jednocześnie wysłannik wysłany przez prezydenta USA Donalda Trumpa odwiedził Kambodżę i Wietnam oraz spotkał się z przedstawicielami wszystkich państw członkowskich ASEAN, aby naprawić stosunki nadszarpnięte przez cła Trumpa i potwierdzić zaangażowanie na rzecz „Wolnego i Otwartego Indo-Pacyfiku”. W międzyczasie prezydent USA odwiedził trzy państwa Zatoki Perskiej, zawierając nowe umowy i publicznie potępiając długotrwałą amerykańską politykę mentoringu i ingerencji w sprawy regionalne.

Pod koniec maja na scenę wkroczył również prezydent Francji Emmanuel Macron, odwiedzając Indonezję, Singapur i Wietnam, aby przypomnieć partnerom z Azji Południowo-Wschodniej, że UE nadal istnieje i pozostaje potencjalną alternatywą zarówno dla Pekinu, jak i Waszyngtonu.

Nieprzypadkowo szczyt Chiny-ASEAN-GCC zwołano w Malezji.

Jako obecny przewodniczący ASEAN, Malezja odgrywa kluczową rolę, a jej premier, Anwar Ibrahim, jest głośnym zwolennikiem integracji regionalnej i innowacyjnych partnerstw.

Przed trójstronnym szczytem członkowie ASEAN zebrali się w Kuala Lumpur, aby wyznaczyć swój przyszły kurs.

Przy tej okazji dziesięć państw członkowskich przyjęło pierwszą 20-letnią wizję ASEAN – ASEAN 2045 – wyrażającą ambicję, aby pozycjonować Azję Południowo-Wschodnią jako globalny silnik wzrostu współpracujący z innymi dynamicznymi podmiotami.

Wśród nich Chiny i państwa członkowskie GCC – Bahrajn, Kuwejt, Oman, Katar, Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie – wyróżniają się.

Razem stanowią jedną czwartą światowej populacji i przyczyniają się do globalnego PKB w niemal takiej samej proporcji.

Ich powiązania gospodarcze są już dobrze ugruntowane:

Chiny są głównym partnerem handlowym zarówno dla ASEAN, jak i GCC. ASEAN prześcignęło UE jako główny partner gospodarczy Chin, a Pekin importuje ponad jedną trzecią swojej ropy naftowej z państw GCC.

Szczyt w Kuala Lumpur zgromadził drugą i piątą co do wielkości gospodarkę świata – Chiny i ASEAN – wraz z kluczowymi dostawcami energii i surowców.

Przywódcy nie kryli swojego optymizmu.

Premier Anwar Ibrahim przedstawił wizję dialogu międzykulturowego między cywilizacjami konfucjańską i islamską, zgodną z chińską Globalną Inicjatywą Cywilizacji.

Premier Chin Li Qiang wyobrażał sobie „duży trójkąt” jako filar globalnego bezpieczeństwa i dobrobytu, odwołując się do „wspólnych azjatyckich wartości” otwartości, współpracy i integracji w przeciwieństwie do postrzeganych norm zachodnich. Co godne uwagi, oficjalny dyskurs Pekinu coraz bardziej podkreśla te „azjatyckie wartości”.

Ta narracja stanowi podstawę odnowionego skupienia się na państwach sąsiednich.

W kwietniu Xi zwołał rzadką konferencję wysokiego szczebla na temat stosunków z „bliską zagranicą”, charakteryzując ją jako niezbędną dla rozwoju Chin, bezpieczeństwa i priorytetów dyplomatycznych.

Wśród innych podmiotów regionalnych ta rekalibracja może budzić obawy o odrodzenie się współczesnego „Pax Sinica”.

Jednak Pekin odrzuca te interpretacje, powołując się zamiast tego na alternatywne modele historyczne, takie jak Jedwabny Szlak, który kładł nacisk na łączność, integrację i równość. Szczyt Chiny-ASEAN-GCC nie był wyjątkiem:

Pekin zaproponował rozszerzenie istniejącej Strefy Wolnego Handlu Chiny-ASEAN o GCC, co zostało przyjęte z zadowoleniem przez przywódców Azji Południowo-Wschodniej.

Mogłoby to przyspieszyć starania Chin o liberalizację handlu i zwiększyć korzyści z Regionalnego Kompleksowego Partnerstwa Gospodarczego – największej na świecie strefy wolnego handlu, która obejmuje wszystkie państwa ASEAN. Program szczytu koncentrował się głównie na kwestiach gospodarczych, odzwierciedlając strategiczną orientację ASEAN i interesy państw Zatoki Perskiej.

W ciągu ostatniej dekady Chiny uruchomiły liczne projekty z członkami ASEAN w ramach Inicjatywy Pasa i Szlaku.

Współpraca z GCC rozszerza się również poza tradycyjne sektory, takie jak surowce, na najnowocześniejsze obszary, w tym sztuczną inteligencję, gospodarkę cyfrową i technologię 5G.

Ten nacisk na gospodarkę ma charakter strategiczny, umożliwiając interesariuszom ominięcie spornych kwestii politycznych i bezpieczeństwa. A tych spornych kwestii jest mnóstwo. Podczas gdy Chiny utrzymują silne więzi zarówno z członkami ASEAN, jak i GCC, trwają dwustronne tarcia.

W ramach ASEAN spory terytorialne i obawy dotyczące suwerenności – szczególnie na Morzu Południowochińskim – komplikują budowanie zaufania.

Spory Chin z Brunei, Malezją, Filipinami i Wietnamem trwają od dawna i obciążają stosunki regionalne.

Percepcje chińskiej asertywności podsycają również obawy dotyczące nadmiernej zależności gospodarczej, potencjalnych „pułapek zadłużenia” i politycznych wpływów Pekinu.

Czynniki te skłoniły przywódców, takich jak prezydent Filipin Ferdinand Marcos Jr., do zbliżenia się do USA w ostatnich latach. Szersza rywalizacja między Chinami a USA pozostaje definiującą dynamiką.

Zarówno kraje ASEAN, jak i GCC mają historycznie silne więzi z USA.

USA pozostają największym rynkiem eksportowym ASEAN i głównym zagranicznym inwestorem.

Kraje GCC, od dawna sprzymierzone z Waszyngtonem, stoją teraz przed wyzwaniem znalezienia ostrożnej równowagi między interesami amerykańskimi i chińskimi, szczególnie w zakresie wrażliwych technologii i współpracy w zakresie bezpieczeństwa.

Waszyngton sprzeciwia się przyjęciu chińskich technologii 5G i AI przez Arabię ​​Saudyjską, a podobne obawy doprowadziły do ​​zawieszenia porozumień wojskowych między USA a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi.

Ponadto dyskusje na temat prowadzenia handlu ropą w juanie podważają system petrodolara i przyciągają uwagę Zachodu.

Te geopolityczne zawiłości mogą podważyć trójstronną współpracę, ujawniając linie uskoków i strukturalne słabości.

Podczas gdy sektory takie jak handel, energetyka, infrastruktura i zaawansowane technologie oferują naturalne obszary konwergencji, geopolityczna konkurencja i rozbieżności kulturowe stanowią poważne przeszkody.

Ponadto istnieje wyraźna asymetria między aktorami: mniejsze gospodarki ASEAN mogą nie mieć instytucjonalnych i finansowych możliwości pełnego zaangażowania się w ten trójstronny format. Niemniej jednak platforma Chiny-ASEAN-GCC stanowi nową konfigurację w ramach powstającego wielobiegunowego porządku świata.

Odzwierciedla ona przyspieszający pęd współpracy Południe-Południe, która integruje wielobiegunowość z multilateralizmem i globalizacją gospodarczą. Burza taryfowa Trumpa była sygnałem ostrzegawczym dla wielu partnerów USA w ASEAN i Zatoce Perskiej, podkreślając konieczność dywersyfikacji partnerstw i przyjmowania pragmatycznych alternatyw.

Bliższe więzi z Pekinem niekoniecznie oznaczają całkowitą zmianę z jednego hegemona na drugiego.

Zamiast tego ASEAN i GCC starają się angażować zarówno Chiny, jak i USA, gdzie jest to możliwe. Jednak ostatnie wydarzenia sugerują, że strategia Waszyngtonu polegająca na wywieraniu presji na państwa, aby zmniejszyły więzi z Chinami w zamian za korzyści, traci na popularności. Kluczowe pytania brzmią teraz, czy ASEAN może skutecznie zrównoważyć rywalizację wielkich mocarstw, aby stać się autonomicznym biegunem w wielobiegunowym świecie; czy regionalni aktorzy mogą utrzymać tę delikatną równowagę i uniknąć tworzenia bloków wojskowych w regionie Azji i Pacyfiku i poza nim; oraz czy same trójstronne ramy mogą przetrwać pośród narastających napięć geopolitycznych. Pozostają to pytania otwarte – a odpowiedzi pojawią się dopiero z czasem.

Przetlumaczono przez translator Google

zrodlo:https://www.rt.com/news/618501-china-asean-gcc-summit/